Concentratie van zorg én zorg dichtbij de patiënt.
Het lijkt een contradictie. Toch zijn dit twee belangrijke thema’s uit het beleid van minister Schippers. Belangrijk hulpmiddel bij het realiseren van beide beleidsdoelen: eHealth. De minister ziet eHealth dan ook als belangrijk toekomstig onderdeel van de zorgketen.
Maar de structurele toepassing van eHealth in relatie tot concentratie van zorg én meer zorg dichtbij is nog nauwelijks uitgewerkt. Terwijl hier een geweldig potentieel ligt.
Tijd voor actie in de polder!
Zorg digitaal bereikbaar
In de landelijke nota gezondheidsbeleid “Gezondheid dichtbij”, schrijft Schippers dat ze meer zorg in de buurt wil: “Herkenbare en toegankelijke zorgvoorzieningen in de buurt of digitaal bereikbaar (eHealth) kunnen hieraan bijdragen”.
Prima gedachte natuurlijk, maar dan moeten zorgaanbieders hierin wel gestimuleerd en ondersteund worden. En dus moeten er structurele maatregelen komen voor de financiering van digitale bereikbaarheid van zorg. Tijdelijke maatregelen en experimenten stimuleren de online ondernemingszin van zorgaanbieders niet. Illustratief is hierbij is de voortdurende onzekerheid over een structurele oplossing voor anonieme e-mental health.
Spreiding en specialisatie
Uiteraard zijn hierbij budgettaire uitdagingen. De zorg is als een mathematisch onhoudbaar (De Jager) koekoeksjong (Rutte) in het nest van publieke uitgaven. Daarom werd op 4 juli jl. het hoofdlijnenakkoord over de kostenontwikkeling binnen de ziekenhuiszorg gesloten. Om de immer stijgende zorguitgaven te beteugelen is afgesproken dat, waar dit uit oogpunt van kwaliteit, doelmatigheid en innovatie wenselijk is, zorgaanbieders en zorgverzekeraars spreiding en specialisatie van ziekenhuisfuncties zullen bewerkstelligen. Dit kan betekenen dat patiënten mogelijk verder moeten reizen voor bepaalde behandelingen.
Bron: fotostudio Bart Nijs
Maar nabijheid van zorg kan deels ook op afstand worden gerealiseerd. Een goed voorbeeld is topreferente zorg op afstand waarbij intake, therapieadvies en coaching zo veel mogelijk op afstand worden gedaan, en waarbij het juist de bedoeling is dat de patiënt zich niet onnodig hoeft te verplaatsen. Hierbij kan ook worden gedacht aan online spreekuren of videoconsultatie zoals bij Health Bridge gebeurt. Groot voordeel hierbij is dat de verwijzer de patiënt niet uit het oog verliest, betrokken is bij de therapie en ook zelf leert hoe de patiënt in dit proces te begeleiden. Ofwel: concentratie van zorg, maar met spreiding van kennis, aldus de NPCF. Dit geeft gelijk ook een heel andere dimensie aan de discussie over sluiten en afbouwen van ziekenhuiscapaciteit. Zie het verhaal over de mogelijke opheffing van het kenniscentrum voor sarcoïdose in het azM hier.
Van bakstenen naar bytes
Ondanks de geweldige mogelijkheden van online intercollegiale consultatie om verantwoord te spreiden en te concentreren, rest hier een hardnekkig obstakel: structurele tarieven. Vergoedingen voor dergelijke consulten op afstand zijn op dit moment gewoon niet goed geregeld. Hoogste tijd om hier beleid op te maken, en virtueel samenwerken in de zorg te stimuleren met de juiste financiële prikkels.
Het aangekondigde herstructureringsfonds, bedoeld om de versnelde afbouw van capaciteit te compenseren, moet daarom gebruikt worden om de overgang van bakstenen naar bytes te versnellen.
Vrijblijvendheid voorbij
De structurele verankering van eHealth moet in de hoogste versnelling worden gebracht. Om eHealth structureel te verankeren is het nodig gericht te stimuleren, normaliseren en prioriteren, zoals de NVEH in haar raamwerk voor de Nationale Implementatie Agenda eHealth aangeeft. Prioriteren betekent hier: het afdwingen van de toepassing van bewezen eHealth diensten, ten koste van conventionele zorg. De vrijblijvendheid voorbij dus. eHealth als vanzelfsprekend onderdeel van basiszorg.
Substitutie? Samenwerking!
Substitutie lijkt een toverwoord voor kostenbeheersing. In het hoofdlijnenakkoord wordt gesproken over substitutie op basis van kwaliteit, doelmatigheid en innovatie tussen zelfzorg, eerste lijn, tweede en derde lijn. Maar substitutie leid altijd tot getouwtrek om budgetten. Daarom wellicht meer voor de hand liggend: samenwerking. Meer gestroomlijnde samenwerking tussen verschillende echelons en eenvoudiger informatie-uitwisseling leidt onherroepelijk tot verbetering van kwaliteit en doelmatigheid. Ook hierbij is eHealth een belangrijke sleutel. Een online instrumentarium voor transmurale samenwerking, dat door zorgprofessionals eenvoudig én veilig kan worden ingezet in de dagelijkse zorgpraktijk is een cruciale voorwaarde voor een toekomstbestendig zorgstelsel.
Pim Ketelaar, Augustus 2011
